Zasady przyznawania alimentów na dziecko.

Kodeks rodzinny dokładnie reguluje wzajemne prawa i obowiązki osób, które są ze sobą spokrewnione. Najbliżsi mają obowiązek troszczenia się o siebie, zwłaszcza w wymiarze materialnym. Szczególne zasady określają relacje między małżonkami, a także dziećmi i rodzicami. W myśl przepisów ci ostatni zobowiązani są do dbania o wszelkie potrzeby swych pociech, a ponadto do uczestnictwa w ich wychowaniu oraz wspieraniu rozwoju intelektualnego i moralnego.

Powinności te ciążą na rodzicach niezależnie od ich stanu cywilnego, co oznacza, że istotny jest sam fakt bycia rodzicem, a nie zawarty lub nie związek małżeński. W przypadku, gdy małoletni na stałe przebywa z jednym z rodziców albo wówczas, gdy mimo wspólnego zamieszkiwania dzieckiem zajmuje się tylko jedna osoba, istnieje możliwość wystąpienia o przyznanie alimentów.

Czym dokładnie są alimenty?

Alimenty to środki przeznaczane na wydatki związane z utrzymaniem dziecka. Zapewniają mu one odpowiednie warunki do nauki i rozwoju, a także pokrywają ewentualne koszty leczenia bądź rehabilitacji. Przekazywane kwoty powinny zabezpieczać możliwość życia na takim samym poziomie jak rodzice. Najczęściej o alimentach mówi się, kiedy jedno z rodziców nie wypełnia swoich zobowiązań, bądź w sytuacji, gdy taka perspektywa staje się bardzo prawdopodobna. W wielu przypadkach ustalenie alimentów jest również spowodowane chęcią formalnego uregulowania wzajemnych zobowiązań finansowych.

Rodzic występujący o alimenty

O alimenty ma prawo wystąpić rodzic, z którym przebywa dziecko. Może to nastąpić w ciągu trwania małżeństwa, jak i po rozwodzie czy w czasie separacji, a także wówczas, gdy rodzice nie pozostawali ze sobą w związki formalnym. O ile sytuacja prawna matki jest zwykle jasno określona, o tyle w przypadku ojca – niezależnie od tego, czy ma on być zobowiązany do płacenia alimentów, czy upoważniony do ich otrzymywania – w sytuacji, gdy nie zawarto małżeństwa, jego związek z dzieckiem musi być odpowiednio potwierdzony.

Jak powiedział nam ekspert z kancelarii adwokata Macieja Tokarskiego: Mężczyzna niebędący mężem matki może samodzielnie uznać małoletniego, składając odpowiednie oświadczenie przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego. Oprócz tego jego ojcostwo da się potwierdzić w ramach postępowania sądowego. Jeśli więc mężczyzna nie figuruje formalnie jako ojciec, wszystkie sprawy związane z przyznaniem alimentów muszą się rozpocząć albo od uznania przez niego dziecka, albo od złożenia pozwu o ustalenie ojcostwa.

Alimenty przyznane na wniosek samego dziecka

O przyznanie alimentów występuje czasem samo dziecko. Pozew w tej sprawie da się złożyć przeciwko jednemu lub obojgu rodzicom. Dziecko może to uczynić po osiągnięciu pełnoletniości, w sytuacji, w której nie może się samodzielnie utrzymywać. Uprawnienie do otrzymywania alimentów nie jest jednak bezterminowe, a obowiązek ich płacenia trwa do momentu, gdy dziecko zyska możliwość zarobkowania. W takim przypadku rodzic lub rodzice, mogą wystąpić do sądu z pozwem o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Z wnioskiem tego rodzaju można zgłosić się również wówczas, gdy dziecko uporczywie uchyla się od podjęcia pracy, mimo że ma taką możliwość. Co istotne, pozew o przyznanie alimentów może być złożony przez dziecko w dowolnym momencie, o ile popadło ono w niedostatek i nie jest w stanie zaspakajać swoich elementarnych potrzeb.

Od czego zależy wysokość alimentów?

Przyznanie alimentów może się odbyć zarówno na drodze polubownej, jak i w wyniku złożenia przez jedno z rodziców lub samo dziecko stosownego pozwu. W przypadku zawarcia ugody strony mogą dobrowolnie ustalić wszystkie związane z tym szczegóły – od wysokości kwot, po terminy czy formy płatności. W przypadku złożenia pozwu, kwestię wysokości alimentów reguluje sąd. Podczas rozprawy skład orzekający określa wysokość kwoty, biorąc pod uwagę potrzeby dziecka i sytuację materialną rodzica, z którym ono przebywa oraz możliwości zarobkowe pozwanego. Przyznane alimenty powinny pokrywać część lub nawet całość wydatków na jedzenie, ubrania, środki czystości, jak również nakładów przeznaczanych na czynsz, opłaty za media, transport, wypoczynek, edukację i kulturę. Oznacza to, że choć rodzice są solidarnie zobowiązani do łożenia na swoje dzieci, to zakres ich wkładu i obowiązków może być ustalony na różnym poziomie.

W przypadku ewolucji potrzeb dziecka (spowodowanej wiekiem, chorobą czy chęcią rozwijania swoich uzdolnień), pogorszenia własnych możliwości zarobkowych lub poprawy sytuacji finansowej drugiego rodzica, osoba, z którą przebywa dziecko może wystąpić z pozwem o zmianę wysokości alimentów. Podobne uprawnienia przysługują także drugiej stronie, gdy na przykład jej zarobki się zmniejszą bądź zostanie zobligowana do płacenia alimentów na innego syna albo córkę. We wszystkich takich sprawach, zasadność przedstawionej w pozwie argumentacji dokładnie analizuje sąd.