Darowizna a obowiązek zachowania formy aktu notarialnego

Co zrobić, jeśli chcemy podarować komuś dom, samochód czy innego rodzaju majątek? Jak wygląda sprawa w przypadku, gdy to my otrzymujemy coś od darczyńcy – czy jesteśmy mu coś winni? Taki proces określany jest w polskim prawodawstwie mianem darowizny. Kiedy jednak uznaje się ją za skuteczną i poprawnie dokonaną? Czy wymaga sformalizowania w postaci umowy przyjmującej formę aktu notarialnego?

Czym jest darowizna?

Darowizna to nic innego, jak umowa, na mocy której darczyńca przekazuje na rzecz wskazanej osoby składnik swojego majątku. Robi to oczywiście w sposób dobrowolny i nieodpłatny – nie jest to zatem ani transakcja sprzedaży, ani wymiany. Kwestie związane z darowizną regulowane są w Polsce przez Kodeks cywilny.

Darowizna może obejmować kilka różnych wariantów i być świadczeniem w postaci:

• pieniędzy – przekazanych przelewem lub gotówką,
• rzeczy – co do których należy wyraźnie określić rodzaj – na przykład pojazd osobowy danej marki czy telewizor określonej wielkości i producenta,
• przekazania prawa – do lokalu czy też użytkowania wieczystego; ten przykład obejmuje również ustanowienie prawa na rzecz obdarowanego, to jest służebności,
• umorzenia zobowiązania – jakim może być na przykład dług pieniężny.

Umowa darowizny, jako akt szczodrobliwości, nie wymaga w żaden sposób od obdarowanego działań w zamian, jest wyrazem woli darczyńcy, który w założeniu nie otrzymuje za nią żadnej korzyści.

Czy darowizna zawsze musi przyjąć formę umowy notarialnej?

Zgodnie z prawem każde świadczenie darowizny powinno przyjąć formę aktu notarialnego! Dlaczego? Ponieważ zawsze konieczne jest jednoznaczne wyrażenie woli przez darczyńcę, co pozwala całkowicie wyeliminować wątpliwości związane z charakterem jego gestu. Dopełnienie formalności, by darowizna została potwierdzona przed notariuszem, chroni w ten sposób prawa osoby ją przekazującej i daje czas na przemyślenie swojej decyzji. Czy istnieją od tej zasady jakieś odstępstwa?

Zapytaliśmy o to referenta z Kancelarii Notarialnej Agaty Rabczuk i Agnieszki Raczek w Raciborzu: Umowa darowizny może okazać się ważna także bez formułowania jej w postaci aktu notarialnego. O takim przypadku mówimy w sytuacji, gdy darczyńca w momencie zawarcia umowy dokonał samego świadczenia, to jest przekazał osobie obdarowanej przedmiot darowizny. Prawo przewiduje, że takie zachowanie całkowicie eliminuje wątpliwości związane z decyzją darczyńcy. Jednak, biorąc pod uwagę bezpieczeństwo takiego rodzaju transakcji, zaleca się stosowanie formalnej umowy notarialnej w każdym przypadku.

Darowizna, jako czynność prawna, niesie ze sobą szereg różnego rodzaju konsekwencji. W przypadku wątpliwości dotyczących takiego procesu notariusz jest w stanie udzielić także niezbędnych wyjaśnień, stąd sporządzenie aktu notarialnego wydaje się najbardziej słuszną decyzją.