Czym są dobra osobiste i w jaki sposób można je chronić?

Zdrowie, wolność, swoboda sumienia, nazwisko, wizerunek – to tylko niektóre z dóbr osobistych, jakie ustawodawca wymienia w art. 23 k.c., gwarantując im jednocześnie ochronę prawa cywilnego. Czym dokładnie są dobra osobiste? Przed czym i w jaki sposób można je chronić? Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedzi w poniższym tekście. Zachęcamy do lektury.

Czym są dobra osobiste?

Kodeks cywilny nie podaje definicji dóbr osobistych, w art. 23 wymienia jedynie ich przykłady: zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i racjonalizatorską. Ten katalog ma charakter otwarty, co oznacza, że może być poszerzany o inne dobra niemajątkowe, które przysługują każdemu człowiekowi.

Dobra osobiste często określa się jako chronione prawem, społecznie uznane wartości, które dotyczą integralności psychicznej i cielesnej człowieka. Taka definicja nie jest jednak wyczerpująca, ponieważ dobra osobiste przysługują nie tylko osobom fizycznym, czyli np. pani, ale też osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym, czyli np. firmie, która jest pani pracodawcą. Co prawda w kontekście dóbr osobistych przedsiębiorstwa nie możemy mówić o ochronie zdrowia, ale nazwę i dobrą sławę na pewno możemy zaliczyć do niemajątkowych, niezbywalnych dóbr podlegających ochronie z mocy art. 43 k.c. – mówi prawnik z Kancelarii Adwokackiej Mateusza Pieczki.

Ochrona dóbr osobistych

Środki ochrony dóbr osobistych opisuje art. 24 k.c. Wiedząc, że czyjeś działanie może doprowadzić do naruszenia naszych dóbr osobistych, możemy żądać zaniechania tych działań. Jeśli doszło już do naruszenia dóbr osobistych, można zażądać usunięcia skutków takiego działania, np. złożenia oświadczenia odpowiedniej treści w odpowiedniej formie. W niektórych sytuacjach można też żądać zadośćuczynienia pieniężnego albo zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny. Jak ochrona dóbr osobistych może wyglądać w praktyce? Posłużmy się przykładem.

Przedsiębiorca X dowiedział się, że lokalna gazeta planuje opublikować niezgodne z prawdą treści, które naruszają dobre imię jego firmy. W tej sytuacji może zażądać od gazety wstrzymania publikacji. Jeśli publikacja już się ukazała, może zażądać przeprosin i sprostowania nieprawdziwych informacji w tej samej gazecie. Jeżeli skutkiem publikacji były straty finansowe dla przedsiębiorstwa, może też zażądać zadośćuczynienia. Takie same prawa przysługują oczywiście każdemu człowiekowi, a więc np. osobie publicznej, która padła ofiarą zniesławienia.