Kim jest oskarżyciel posiłkowy?

Instytucja oskarżyciela posiłkowego związana jest z prawem karnym. W tej roli występuje pokrzywdzony w toczącym się procesie, zastępując tym samym lub wspomagając prokuratora. Jakie korzyści daje zostanie oskarżycielem posiłkowym, czyli de facto stroną w toczącym się przed sądem podstępowaniu? Kiedy warto skorzystać z tej możliwości? Szczegóły poniżej.

Regulacje prawne

Rozwiązania prawne dotyczące instytucji oskarżyciela posiłkowego znaleźć można m.in. w art. 53 Kodeksu postępowania karnego. Z możliwości tej może skorzystać osoba pokrzywdzona, ale w przypadku jej śmierci – również jej osoba najbliższa. Oskarżyciel posiłkowy ma takie same prawa jak oskarżyciel publiczny. Do występowania w roli oskarżyciela posiłkowego niezbędne jest złożenie oświadczenia o przystąpieniu do danego procesu w charakterze oskarżyciela.

Uprawnienia oskarżyciela posiłkowego

Oskarżyciel posiłkowy ma szereg istotnych uprawnień, są wśród nich m.in. prawo do zgłaszania wniosków dowodowych, prawo do wglądu w akta procesowe i do sporządzania z nich odpisu, prawo do zgłaszania wniosku o wyłączenie sędziego, prokuratora, ławników, protokolanta i biegłego z procesu, prawo do zadawania pytań osobom przesłuchiwanym przez sąd, w tym oskarżonemu, prawo do zażądania uzasadnienia wydanego przez sąd wyroku oraz do złożenia apelacji, prawo do przemawiania na etapie głosów stron, prawo do złożenia wniosku o zawiadomienie o zwolnieniu skazanego z zakładu karnego po odbyciu kary lub o jego ucieczce, przepustce, warunkowym zwolnieniu czy przerwy w wykonywaniu kary. Warto też zaznaczyć, że decyzją sądu może zostać ograniczona liczba oskarżycieli posiłkowych w danym postępowaniu, jeśli jest to konieczne do jego właściwego przebiegu. Wówczas osoba ubiegająca o skorzystanie z możliwości zostania takim oskarżycielem, dostanie decyzję odmowną.   

Oskarżyciel posiłkowy subsydialny

Adwokat z Kancelarii Adwokackiej Magdalena Musiał zwraca jeszcze uwagę na to, że obok funkcji opisanej powyżej zgodnie z polskim prawem istnieje też instytucja oskarżyciela posiłkowego subsydialnego przewidziana dla sytuacji, gdy prokurator nie chce wnieść aktu oskarżenia do sądu – czyli odmówi wszczęcia lub umorzy postępowanie. Szczegóły dotyczące tego rozwiązania prawnego znaleźć można w  art. 55 § 1 Kodeksu postępowania karnego. W takim przypadku pokrzywdzony, po spełnieniu wymogów proceduralnych, ma prawo do wniesienia do sądu subsydialnego sporządzonego i podpisanego przez adwokata (lub ewentualnie radcę prawnego) aktu oskarżenia.