Czy na pełnoletnie dziecko trzeba płacić alimenty?

Obowiązek alimentacyjny ciążący na rodzicach wynika z niemożności dziecka do samodzielnego zaspokojenia swoich uzasadnionych podstawowych potrzeb. Mimo że sąd nie określa czasu trwania obowiązku alimentacyjnego, istnieją przesłanki prawne do jego ustania. O tym, czy na pełnoletnie dziecko trzeba płacić alimenty i kiedy, zgodnie z prawem, wygasa obowiązek alimentacyjny, przeczytasz w tym artykule.

Wypłacanie alimentów a pełnoletniość dziecka

Jednym z najtrudniejszych do obalenia jest mit, który głosi, że obowiązek alimentacyjny ustaje w momencie, gdy dziecko osiągnie pełnoletniość. Nie istnieje jeden uniwersalny termin, w którym zaprzestaje się wypłaty świadczeń, a czas trwania obowiązku alimentacyjnego jest odmienny i zależy od sytuacji danej rodziny. Czynnikiem, który ma decydujący wpływ na zasadność obowiązku alimentacyjnego, jest sytuacja materialna dziecka i wynikająca z niej możliwość do samodzielnego utrzymania się, o czym informuje art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ukończenie 18. roku życia przez osobę uprawnioną świadczy jedynie o uzyskaniu przez dziecko pełnej zdolności do czynności prawnych. Ponadto obowiązek alimentacyjny stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, w tym także o należyte przygotowanie go do pracy zawodowej, stosownie do jego uzdolnień i zainteresowań. 

Kontynuacja kształcenia przez dziecko celem zdobycia wyższego wykształcenia również nie jest przesłanką do uchylenia obowiązku alimentacyjnego, pod warunkiem, że dziecko dokłada wszelkich starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się – dodaje nasz rozmówca z Kancelarii Radcy Prawnego Bednarski w Szczecinie.

Obowiązek alimentacyjny a brak starań w celu samodzielnemu utrzymywaniu się

Zgodnie z prawem dziecko, które osiągnęło już pełnoletniość, ale chce kontynuować naukę, nie traci uprawnień do świadczenia alimentacyjnego, pod warunkiem, że zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach. W praktyce oznacza to, że w sytuacji, gdy dziecko zaniedbuje swoje obowiązki związane z kształceniem, wykazuje lekceważącą postawę i z własnej winy nie robi należytych postępów bądź nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, obowiązek alimentacyjny można uchylić. Istotny jest także moment, w którym dziecko rozpoczyna wyższe studia – jeżeli nie następuje on niedługo po ukończeniu szkoły średniej, a wiek dziecka znacznie przekracza normalny wiek kontynuacji nauki na poziomie wyższym, obowiązek alimentacyjny może być uznany za bezzasadny. W przeciwnym przypadku, gdy dziecko wyraża chęć dalszego kształcenia się i dokłada wszelkich starań, aby osiągnąć lepsze wykształcenie i tym samym możliwości na lepiej płatną pracę, obowiązek wypłaty świadczenia alimentacyjnego trwa do momentu ukończenia nauki.

Alimenty a zasady współżycia społecznego

Zgodnie z art. 144 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzic może uchylić się od wypłaty świadczenia alimentacyjnego dziecku, jeżeli żądanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. O łamaniu zasad współżycia społecznego możemy mówić w różnych sytuacjach, jednak każdorazowo dotyczą one wyłącznie pełnoletnich dzieci. Jedną z takich sytuacji jest niedostatek osoby uprawnionej powstały z jej winy. Niedostatek jest przesłanką powstania obowiązku alimentacyjnego, lecz tylko w sytuacji, gdy jego przyczyną są okoliczności niezależne od dziecka, czyli nie rezygnuje ono z własnej woli z pracy zarobkowej i wykorzystuje w pełni swoje zdolności. Ponadto art. 5 Kodeksu cywilnego definiuje, że do uchylenia obowiązku alimentacyjnego może dojść w sytuacji, gdy dziecko korzysta ze świadczenia w sposób sprzeczny z ich społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Należy zaznaczyć także, że dzieci rodziców, którzy kontynuują obowiązek alimentacyjny, winni im są szacunek, który objawia się m.in. w dostarczaniu prawdziwych informacji o sobie czy postępach w kształceniu, jeżeli tylko rodzice sobie tego życzą.

Stopa życiowa rodzica i jego niedostatek a świadczenie alimentacyjne

Jedną z zasad prawa alimentacyjnego jest prawo dzieci do życia na równej stopie życiowej z ich rodzicami niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy oddzielnie. Oznacza to, że istotnym dla obowiązku alimentacyjnego czynnikiem jest także sytuacja majątkowa rodziców oraz ewentualny niedostatek. Rodzice zobowiązani są dzielić się z dziećmi swoimi nawet najmniejszymi dochodami, chyba że są takiej możliwości pozbawieni z przyczyn od siebie niezależnych, na przykład na skutek choroby. Spełnianie obowiązku alimentacyjnego nie powinno zakłócać zaspokajania podstawowych potrzeb rodziców ani narażać ich na popadnięcie w ubóstwo. Jeżeli rodzic znajduje się w sytuacji, w której, po uregulowaniu świadczenia alimentacyjnego, nie jest w stanie się utrzymać, tj. opłacić rachunków bądź nabyć jedzenia czy leków, obowiązek alimentacyjny może być uchylony na podstawie art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Dożywotni obowiązek alimentacyjny

Zdarzają się również sytuacje, kiedy rodzice zobowiązani będą wypłacać dziecku świadczenie alimentacyjne dożywotnio. Sytuacja taka, zgodnie z art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma miejsce, gdy dziecko nie jest w stanie, nawet w perspektywie czasu, utrzymać się samodzielnie. Z dożywotnimi alimentami mamy do czynienia, gdy dziecko, z powodu ciężkiej i nieuleczalnej choroby bądź niepełnosprawności fizycznej czy umysłowej, nie będzie w stanie podjąć pracy zarobkowej. W takich przypadkach sąd każdorazowo weryfikuje stopień orzeczonej niepełnosprawności i poddaje ocenie, czy schorzenie, na które cierpi dziecko, faktycznie uniemożliwia mu podjęcie pracy.