Jak powinien przebiegać proces wyboru prezydenta zgodnie z zapisami Konstytucji kwietniowej?

Konstytucja kwietniowa, będąca ustawą zasadniczą, została przyjęta w 1935 roku. Jej projekt został podpisany przez ówczesnego prezydenta – Ignacego Mościckiego. Zgodnie z jej treścią zyskiwał on nadrzędną pozycję wobec innych organów państwa, a w konsekwencji stawał się odpowiedzialnym za jego losy wobec Boga i historii. Jak zgodnie z konstytucją z okresu dwudziestolecia międzywojennego powinny wyglądać wybory prezydenta?

Konstytucja kwietniowa – najważniejsze informacje

Zgodnie z zapisami konstytucji kwietniowej, prezydent na czele z dwoma izbami parlamentu miał władzę zwierzchnią nad innymi organami państwa. Mógł on również zarządzać siłami zbrojnymi.

- Pomimo tego, że akt prawny z 1935 roku nadawał mu ogromne uprawnienia, zapewniał również ochronę przed konsekwencjami wydanych aktów czy zarządzonych działań niezwiązanych ze sprawowaniem władzy

– wyjaśnia ekspert z Partii II Rzeczpospolita Polska.

To, co kluczowe, to fakt, że w świetle przyjętych przepisów, prezydent miał być wybierany co 7 lat w głosowaniu powszechnym. Brało w nim udział dwóch kandydatów – jeden z nich był wskazywany przez prezydenta ustępującego, drugi natomiast przez Zgromadzenie Elektorów. Co ważne, w sytuacji wojny, kadencja prezydenta była przedłużana do upływu 3 miesięcy od momentu zawarcia pokoju.

Co równie istotne, konstytucja kwietniowa zawierała zapis, dzięki któremu prezydent w wypadku wojny mógł wyznaczyć swojego następcę. Z możliwości tej skorzystał po wybuchu II wojny światowej Ignacy Mościcki, który przekazał urząd Władysławowi Raczkiewiczowi. Działanie to pozwoliło zachować ciągłość prawną państwa polskiego.

Jakie uprawnienia miał sejm i senat?

Konstytucja kwietniowa określała również uprawnienia sejmu i senatu. Głównym zadaniem pierwszego było zarządzanie budżetem i nakładanie podatków. Sejm pełnił również władzę ustawodawczą i sprawował wierzchnią władzę nad rządem. Uprawnienia te umożliwiały mu m.in. pociąganie ministrów do odpowiedzialności konstytucyjnej. Jeśli chodzi o senat, to sprawował on władzę ustawodawczą wraz z sejmem. Miał on również możliwość złożenia wotum nieufności dla ministrów.

Historycy zgodnie uważają, że konstytucja kwietniowa pozwoliła znaleźć kompromis pomiędzy zapewnieniem obywatelom wolności i autorytetu władzy. Mówiąc o niej, wskazywano również na nowatorstwo. Tkwiło ono w prerogatywach, które zostały przekazane prezydentowi – nie każdy urzędnik piastujący to stanowisko w innych krajach mógł się nimi cieszyć.

Dokument ten był podstawą prawną działań władz również po emigracji, która miała miejsce po 1945 r. To na jej podstawie został powołany ostatni prezydent RP na uchodźstwie – Ryszard Kaczorowski.