Prawo autorskie w sieci – wyjaśniamy wątpliwości

Nierzadko symbol © wzbudza w nas wiele wątpliwości. Nie jesteśmy pewni np., czy możemy posłużyć się zdjęciem z sieci na swoim blogu. Sprawa ma także drugie i równie kłopotliwe oblicze. Mianowicie, jak zastrzec swoje autorstwo i co zrobić, gdy ktoś wykradł naszą własność intelektualną? Sprawdźcie koniecznie!

Przedmiot prawa autorskiego, czyli najpierw czym jest utwór?

Art. 1 p.1. Ust. z 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych definiuje utwór jako:

każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Autor utworu zawsze jest posiadaczem owych praw, nawet jeśli dzieło nie jest jeszcze skończone. Do utworów należą wytwory naukowe, literackie i publicystyczne, plastyczne, fotograficzne, muzyczne, filmowe, sceniczne, architektoniczne, a nawet lutnicze i wzornictwo przemysłowe.

Prawa autora

W przypadku naruszenia praw osobistych do utworu autor może żądać zadośćuczynienia, ubiegać się o publiczne oświadczenie oraz rekompensatę finansową. Według autorskich praw majątkowych jedynie posiadacz prawa autorskiego ma możliwość rozdysponować uprawnienia do korzystania z utworu. Do tego celu służy umowa licencyjna albo umowa przekazująca prawa do utworu.

Licencja

Licencja stanowi warunek korzystania z utworu i jego kopiowania. Licencja pełna zezwala na pełnoprawne użytkowanie utworu, w sposób identyczny jak posiadacz praw. Licencja wyłączna, jak sama nazwa wskazuje, przyznaje prawa na wyłączność; licencja niewyłączna zaś – przewiduje konkurencję. Rodzajem licencji niewyłącznej jest licencja otwarta – zezwala na korzystanie z utworu i jego modyfikowanie. Dlatego pamiętajmy, że jeśli chcemy zgodnie z prawem wykorzystać zdjęcie z sieci, wybierzmy pośród narzędzi wyszukiwania prawo do użytkowania oznaczone do ponownego wykorzystania.

Ochrona wizerunku

Masz wątpliwości, czy możesz wykorzystać czyjś wizerunek? Pamiętaj, że rozpowszechnianie wizerunku zawsze wymaga zgody osoby przedstawionej. Jedyne odstępstwo dotyczy osób publicznych. Ochronie wizerunku nie podlegamy jeszcze w dwóch przypadkach: gdy wizerunek ukazuje osobę podczas pełnienia różnorodnych funkcji publicznych (politycznej, społecznej, zawodowej itd.) oraz gdy osoba jest elementem tłumu. Jak bronić swoich praw? Przede wszystkim możemy domagać się usunięcia naszego wizerunku ze stron, na których został zamieszczony. Dodatkowo możemy ubiegać się o zadośćuczynienie finansowe.

Jak wreszcie jest z muzyką?

Owszem, możemy bezpłatnie skorzystać z utworów muzycznych. Przede wszystkim jest to możliwe w przypadku utworów, które autorzy sami rozpowszechniają. Zasadą jest, że utwory mają służyć do prywatnego użytku, który dopuszcza krąg osób pozostających ze sobą w bliskich relacjach. Wielką zagwozdką jest możliwość kopiowania, np. książek, filmów albo muzyki. W tym wypadku reguła jest podobna. Jest to możliwe, jeśli służy do wyżej określonego użytku prywatnego.

Ciekawostki

Nie zawsze ubieganie się o poszanowanie praw autorskich jest na skutek kradzieży. Zdarzają się różne historie. Jedną z nich są roszczenia Włochów, którzy zażądali licencji na pizzę! Aby pizzeria mogła przygotowywać przysmak, wymaga się od niej odbycia specjalnego szkolenia.