Komu należy się spadek po zmarłym, który nie spisał testamentu?

Wielu ludzi przed śmiercią decyduje się na sporządzenie swojego testamentu. Wbrew pozorom nie musi to mieć miejsca na łożu śmierci – coraz częściej spadkodawca podejmuje decyzję o sporządzeniu tego dokumentu wtedy, kiedy jest w pełni sił. Chce mieć pewność, że jeśli stanie się coś niespodziewanego, majątek zostanie rozdysponowany zgodnie z jego wolą. Testament można sporządzić samodzielnie lub z pomocą notariusza. To drugie rozwiązanie daje pewność co do tego, że dokument jest zgodny z prawem, a jego wykonanie przebiegnie bez większych przeszkód. Są jednak sytuacje, w których po śmierci bliskiej osoby nie pozostaje żaden dokument egzekwujący podział spadku. Należy wtedy znać prawne regulacje dotyczące dysponowania majątkiem zmarłego.

Brak testamentu

Czasem zdarza się, że spadkodawca zapomni o testamencie lub po prostu nie wyrazi chęci jego sporządzenia. Wtedy, w wypadku jego śmierci i braku odpowiedniego dokumentu poświadczającego ostatnią wolę zmarłego, pojawiają się problemy. W takiej sytuacji ma miejsce tak zwane dziedziczenie ustawowe, wciąż będące najczęściej występującym sposobem przejścia majątku zmarłego na spadkobierców. W wypadku jakichkolwiek wątpliwości odnośnie tego, kto ma dziedziczyć spadek, najlepiej udać się po poradę do Kancelarii Notarialnej.

Kto dziedziczy w przypadku braku testamentu?

W momencie spisania testamentu spadkodawca określa krąg dziedziczących najbliższych członków rodziny, krewnych lub innych osób. Bez ostatniej woli zmarłego to zadanie przechodzi na ustawodawcę. W pierwszej linii majątek otrzymują małżonek oraz dzieci spadkodawcy. Powoływani są oni w pierwszej kolejności i dziedziczą w równych częściach, jednak w sytuacji, w której prawo do majątku ma więcej niż troje dzieci, małżonek nie może dostać mniej niż 1/4 całego spadku.

W drugiej kolejności, w sytuacji, kiedy spadkodawca nie miał dzieci, powoływani są małżonek, rodzice, rodzeństwo i dzieci rodzeństwa. Wtedy udział małżonka wynosi 1/2 całego spadku. Możliwe jest również odziedziczenie spadku przez dziadków spadkodawcy, ale tylko w momencie, kiedy brak jest dzieci, małżonka, rodziców, rodzeństwa oraz potomków rodzeństwa. Kiedy spadkodawca nie miał zarówno małżonka jak i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie, w której zlokalizowane było ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego. Gdy jednak jest ona niemożliwa do ustalenia lub spadkodawca mieszkał poza granicami Polski, jego majątek przypada Skarbowi Państwa. Istnieje jednak parę wyjątków. Jeżeli spadkodawca pozostawał ze swoim małżonkiem w separacji, małżonek nie zostaje powołany do dziedziczenia. Nie dostanie on spadku również wtedy, gdy spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację z winy małżonka, co następnie zostało uzasadnione.

W celu ustalenia kręgu spadkobierców, należy złożyć do Sądu Rejonowego wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Jednak od 2008 roku jest to również możliwe w Kancelarii Notarialnej. Akt, który sporządzi notariusz, ma taką samą moc jak postanowienie sądu w tej sprawie.