Jak podzielić majątek po rozwodzie?

W chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego ustaje wspólność ustawowa (wspólność majątkowa), która powstaje w momencie zawarcia małżeństwa. Nadal istnieje jednak majątek wspólny, ulegający przekształceniu ze wspólności o charakterze bezudziałowym we współwłasność w częściach ułamkowych, a strony mogą wnosić o jego podział. W jaki sposób mogą to zrobić?

Co jest majątkiem wspólnym?

Przed ustaleniem podziału majątku należy określić, co należy do majątku wspólnego, a co do majątków osobistych małżonków. Majątek wspólny obejmuje przede wszystkim:

• wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej małżonków;
• dochody z majątku wspólnego i osobistego małżonków;
• środki zgromadzone na rachunku otwartym lub pracowniczym funduszu emerytalnym małżonków;
• kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie emerytalnym.

Do majątków osobistych małżonków należą z kolei przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, ale także składniki majątku powstałe w trakcie trwania małżeństwa, takie jak:

• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca postanowił inaczej;
• prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, na przykład wkłady majątkowe wniesione przez małżonka do spółki cywilnej, której jest wspólnikiem;
• przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania potrzeb jednego z małżonków, takie jak odzież, biżuteria, przedmioty związane z hobby małżonka;
• prawa niezbywalne, takie jak prawo dożywocia lub użytkowania;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania;
• nagrody za osobiste osiągnięcia;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.

Umowny podział majątku

Podział majątku między małżonkami może nastąpić na dwa sposoby. Pierwszym jest umowny podział majątku, gdy strony są w stanie dojść do porozumienia w kwestii podziału majątku lub jego części. W umowie takiej małżonkowie:

• określają wielkość udziału w majątku wspólnym;
• wymieniają skład majątku wspólnego, wskazując wartość poszczególnych jego składników;
• ustalają wielkość nakładów dokonywanych między sobą;
• wymieniają, które przedmioty przechodzą na własność poszczególnych małżonków;
• ustalają wysokość ewentualnych dopłat celem wyrównania udziałów, a także terminy ich wymagalności.

W przypadku ustalenia dopłat dobrym pomysłem jest określenie zabezpieczenia ich zapłaty, na przykład ustanowienie hipoteki lub poręczenia. Jeśli w skład majątku wchodzi nieruchomość lub spółdzielcze prawo do lokalu – co często ma miejsce – umowa musi przybrać formę aktu notarialnego.

Umowny podział majątku wspólnego ma wiele zalet. To najprostszy sposób na podział majątku wspólnego, który pozwala zaoszczędzić czas i pieniądze oraz uniknąć konfliktu. Oczywiście pod warunkiem, że strony są w stanie dojść do porozumienia – tłumaczy pracownik Kancelarii Adwokackiej Pawła Świetlickiego w Suwałkach, która oferuje pomoc na każdym etapie podziału majątku wspólnego. O umowny podział majątku warto zabiegać nawet wtedy, gdy po rozwodzie relacje z byłym małżonkiem nie należą do najlepszych. Zazwyczaj jest to bowiem najkorzystniejsze rozwiązanie dla obu stron.

Sądowy podział majątku

Jeśli strony nie są w stanie dojść do porozumienia, podziałem majątku zajmuje się sąd. Postępowanie odbywa się przed właściwym miejscowo sądem rejonowym, to znaczy takim, w którego rejonie, w momencie składania wniosku, znajdują się rzeczy podlegające podziałowi: zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. W trakcie podziału majątku sąd bierze pod uwagę jego stan w momencie ustania wspólności majątkowej, jednak wartość z chwili orzekania.

Sprawy sądowe potrafią być skomplikowane, a co za tym idzie – czasochłonne, zwłaszcza jeśli małżonkowie są skonfliktowani i toczą walkę o każdy składnik majątku. Dobrym pomysłem może być więc skorzystanie z usług adwokata, który zadba o najkorzystniejszy podział majątku po rozwodzie. Trzeba również liczyć się z kosztami sądowymi – wraz z wnioskiem o podział majątku należy złożyć dowód uiszczenia opłaty sądowej. Strony mogą także ponieść koszty z tytułu wynagrodzenia biegłego (jeśli został powołany w sprawie), koszty mediacji czy ewentualnej apelacji od orzeczenia sądu.