Rozwód czy separacja?

W przypadku problemów małżeńskich można skorzystać z dwóch instytucji prawnych: separacji lub rozwodu. Obie instytucje powodują powstanie pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej małżeńskiej, co może być przydatne w przypadku istotnego konfliktu pomiędzy małżonkami oraz prowadzenia przez nich dwóch odrębnych gospodarstw domowych.

Zarówno przy separacji jak i przy rozwodzie należy wykazać, iż pomiędzy małżonkami ustały wszystkie  więzi a mianowicie: więź uczuciowa, fizyczna i gospodarcza. Rozwód stanowi definitywne zakończenie relacji małżeńskiej, którego podstawą dodatkowo jest trwały charakter zaistniałej sytuacji. Przy rozwodzie należy zatem wykazać zarówno ustanie wszystkich w/w więzi jak i nieodwracalność takiego stanu.

Przy podjęciu decyzji czy wystąpić o rozwód czy separację należy mieć na uwadze, że w przypadku orzeczenia rozwodu następuje stan nieodwracalny, istnieje możliwość zawarcia kolejnego małżeństwa oraz powrotu do poprzedniego nazwiska, zaś separacja – gdyby małżonkowie podjęli pożycie na nowo - może zostać zniesiona - zauważa Iwona Zygmunt-Kamińska – właścicielka kancelarii prawnej z siedzibą w Warszawie, która specjalizuje się w prawie rodzinnym.

Dwa tryby separacji

Separacja może zostać orzeczona w trybie nieprocesowym (na zgodny wniosek małżonków), w przeciwieństwie do rozwodu, który zawsze poprzedza proces.

Kiedy w związku nie ma dzieci, a małżonkowie są zgodni co do orzeczenia separacji, mogą wystąpić do sądu okręgowego ze wspólnym wnioskiem. Opłata sądowa od wniosku to koszt 100 zł. Całe postępowanie ogranicza się na ogół do jednej rozprawy, podczas której sąd przesłuchuje obydwojga małżonków. Sąd nie orzeka wówczas o winie w rozkładzie pożycia. Na wniosek strony sąd może orzec o alimentach na rzecz drugiego małżonka, sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania czy o podziale majątku.

Jeżeli między małżonkami nie ma zgody lub małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci,  następuje tryb procesowy, który jest kosztowniejszy (opłata sądowa wynosi 600 zł) i bardziej złożony. W tym przypadku sąd orzeka, kto jest winien rozkładowi pożycia (chyba że małżonkowie złożą wniosek o nieorzekanie o winie) oraz rozstrzyga sporne kwestie m.in. w sprawie alimentów na drugiego małżonka lub na dzieci, władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi, sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. W zakresie podziału majątku wspólnego sąd orzeka wyłącznie na wniosek strony i tylko w sytuacji, w której przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Tak jak w przypadku rozwodu, sąd nie orzeknie separacji, gdyby w jej wyniku mogło ucierpieć dobro wspólnych dzieci lub byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Postępowanie w przypadku rozwodu

Rozwód może odbyć się jedynie po przeprowadzeniu procesu, w którym jeden małżonek pozywa drugiego. Jak zostało zaakcentowane powyżej, w tym przypadku należy wykazać, że rozkład pożycia na wspomnianych wcześniej trzech płaszczyznach jest trwały oraz zupełny. Pozew o rozwód podlega opłacie stałej w wysokości 600 zł.

Tak jak w przypadku separacji w trybie procesowym, sąd w wyroku rozwodowym orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie), rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem (chyba że strony wniosą o nieorzekanie w tym zakresie) oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.