Władza rodzicielska a kontakty z dzieckiem

Czym jest władza rodzicielska?

Władza rodzicielska stanowi ogół praw i obowiązków rodziców względem dziecka mających na celu zapewnienie potomstwu należytej pieczy i strzeżenia jego interesów. Władza rodzicielska powinna służyć przede wszystkim dziecku, w tym znaczeniu, iż powinna być wykonywana dla jego dobra i w jego interesie dlatego prawa przyznane rodzicom w odniesieniu do osoby i majątku dziecka są niejako wtórne do ciążących na nich obowiązkach. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności całokształt spraw dziecka związanych z jego kształtowaniem i wychowaniem, pieczę nad osobą dziecka, zarząd jego majątkiem, reprezentowanie dziecka.

Komu przysługuje władza rodzicielska?

Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom i trwa do uzyskania przez dziecko pełnoletniości. W trakcie jej wykonywania sąd ma możliwość ingerowania w sposób wykonywania tej  władzy przez obojga rodziców, w szczególności może w zależności od okoliczności władzę tę ograniczyć, zawiesić lub nawet pozbawić  rodzica władzy. Orzeczenia te mogą być wydane odnośnie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców lub obojga.  Kwestię władzy rodzicielskiej regulują przepisy art. 92 – 112 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Władza rodzicielska po rozstaniu rodziców

Rozstanie rodziców również stanowi pewną cezurę wykonywania władzy rodzicielskiej, na nowo wymaga uregulowania wiele kwestii dotyczących dzieci. Dzieje się to w procesie rozwodowym lub separacyjnym przed Sądem Okręgowym lub w razie sporu pomiędzy zainteresowanymi w osobnych postępowaniach przed sądami rejonowymi. W trakcie postępowania o rozwód i o separację jedną z podstawowych przesłanek dopuszczalności orzeczenia rozwodu lub separacji jest to, aby orzeczenie rozwodu lub separacji nie sprzeciwiało się dobru wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Sąd bada więc nie tylko czy zaistniał rozpad pożycia, ale także weryfikuje sytuację wychowawczą dziecka i sposób dotychczasowego sprawowania władzy rodzicielskiej przez obojga rodziców w celu wywiedzenia prognozy na przyszłość.

Obligatoryjne orzeczenie o władzy rodzicielskiej i o kontaktach w wyroku rozwodowym

W wyroku orzekającym rozwód sąd jest zobowiązany orzec o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem stron i o kontaktach rodzica z dzieckiem. Na zgodny wniosek stron sąd może zaniechać o orzeczeniu w przedmiocie samych kontaktów.

Kontakty z dzieckiem niezależnie od władzy rodzicielskiej

Jak wyjaśnia adwokat Małgorzata Tokarz z Kancelarii Adwokackiej w Krakowie prowadzącej sprawy rodzinne – Jeżeli w Wyroku rozwodowym powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i ograniczono wykonywanie władzy rodzicielskiej drugiemu rodzicowi do współdecydowania w określonych sprawach dziecka  ( np. zdrowotnych szkolnych ) nie oznacza to, że ten drugi rodzic nie zachowuje już prawa, czy jest wolny od obowiązku kontaktów z własnym dzieckiem.  Trzeba pamiętać, że kontakt rodzica z dzieckiem jest nie tylko prawem rodzica, ale prawem przede wszystkim dziecka.  Co więcej polski ustawodawca nałożył tak na rodziców, jak i na dziecko obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów, co wynika z treści art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Obowiązki rodzica sprawującego bezpośrednią pieczę nad dzieckiem polegają zatem na umożliwieniu wzajemnych kontaktów dziecku i drugiemu rodzicowi. Od dawna w orzecznictwie sądowym jest już utrwalony pogląd zgodnie z którym prawo do osobistej styczności z dzieckiem nie wchodzi w zakres władzy rodzicielskiej, stąd też od 2008 roku w cytowanym przepisie znalazło się wyraźne stwierdzenie, że kontakty z dzieckiem mogą być realizowane niezależnie od władzy rodzicielskiej. W praktyce oznacza to, że rodzic nawet całkowicie pozbawiony władzy rodzicielskiej zachowuje prawo do kontaktów z  dzieckiem. Dodam także, że  niewywiązywanie się z zasądzonych alimentów nie może być przyczyną zakazania rodzicowi osobistych kontaktów z własnym synem lub córką.

Jak realizować prawo do kontaktów z dzieckiem

Podstawowy problem zwykle pojawia się na gruncie tego. jak realizować własne prawa do kontaktów z dzieckiem wobec oporu rodzica sprawującego codzienną pieczę lub też jak pogodzić sprawowanie własnej pieczy nad dzieckiem z oczekiwaniami drugiego rodzica, a te potrafią być nagle spore. Należy wyczerpać możliwości ugodowego rozwiązania spornych kwestii. Dobrym pomysłem jest udanie się po profesjonalną pomoc do adwokata specjalizującego się w sprawach rodzinnych. Profesjonalny pełnomocnik może  poprowadzić nie tylko sprawę sądową, ale będzie wsparciem w negocjacjach przedprocesowych z drugą stroną lub jej pełnomocnikiem. W sytuacji braku porozumienia pomiędzy rodzicami, pozostaje rozstrzygnięcie kwestii kontaktów przed sądem lub w drodze mediacji. Jeżeli w rozwodzie z różnych przyczyn nie doszło do określenia sposobu kontaktów z dzieckiem ( np. strony liczyły na to, ze będą się na bieżąco dogadywać, które to nadzieje okazały się z czasem  płonne ), to można złożyć potem odpowiedni wniosek  przed sądem rodzinnym.

 Autor tekstu:

Kancelaria Małgorzata Tokarz