Co sądy rodzinne mogą stosować wobec nieletniego?

Sprawy karne dla nieletnich są wszczynane, kiedy dostaje informację od organów państwowych lub osób trzecich zawiadomienie o przejawach demoralizacji nieletniego. O takim fakcie powinni być zawiadomieni zarówno nieletni, jego opiekunowie, jak i szkoła, do której uczęszcza. Sąd rodzinny wobec nieletnich popełniających przestępstwo może zastosować środki wychowawcze oraz poprawcze, natomiast są karny zasądza wyrok i wymierza karę.

Obrońca w sprawach nieletnich

Adwokat dla nieletnich to podstawowe prawo nieletniego, w sprawie którego toczy się postępowanie. W sprawach nieletnich w określonych przypadkach sąd wyznacza obrońcę z urzędu, ale nieletni zawsze może złożyć wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu (z uzasadnieniem okoliczności i umotywowaniem sytuacji materialnej uniemożliwiającej poniesienie kosztów adwokata). Sąd obligatoryjnie wyznacza obrońcę, gdy istnieje konflikt miedzy nieletnim, a jego rodzicami, opiekunami, gdy oskarżony jest upośledzony (głuchy, niemy lub niewidomy), lub jego stan zdrowia psychicznego budzi wątpliwości co do prowadzenia postępowania. Nieletniemu osadzonemu w schronisku dla nieletnich także przysługuje obrońca z urzędu. Obrońca w sprawach nieletnich ma prawo do udziału we wszystkich etapach postępowania począwszy od przesłuchania przez Policję, przez postępowanie sądowe po postępowanie wykonawcze.

Postępowanie w sprawach nieletnich – etapy

Postępowanie w sprawie nieletnich rozpoczyna się od weryfikacji słuszności zawiadomienia o popełnieniu czynu zabronionego przez małoletniego we współpracy sądu rodzinnego i Policji. Wysłuchanie nieletniego, które odbywa się w asyście rodziców, opiekunów, nauczyciela, a także obrońcy powinno odbyć się niezwłocznie po zatrzymaniu. W celu uzyskania pełnego obrazu o sprawie i podejrzanym wykonuje się wywiad środowiskowy. Ma on na celu zebranie danych na temat warunków bytowych i wychowawczych nieletniego, przebiegu nauki, środowiska, w którym spędzał czas. W przypadkach, gdy zachodzi potrzeba sąd rodzinny zwraca się o diagnozę pedagogiczną czy medyczną do dwóch niezależnych lekarzy biegłych. Gdy przypadek tego wymaga dokonuje się także obserwacji.

Spawy karne dla nieletnich – jakie kary?

Sąd rodzinny ma szeroki wachlarz środków przewidzianych w ustawie. W najłagodniejszych przypadkach nieletni może zostać upomniany, zobowiązany do poprawy swojego zachowania i zadośćuczynienia poszkodowanemu lub społeczności, wobec której dopuścił się czynów zabronionych. Sąd może nakazać podjęcie/ wznowienie nauki, podjęcia pracy lub uczestnictwa w wszelkiego rodzaju zajęć o charakterze wychowawczym czy terapeutycznym. Jeśli postępowanie toczyło się w sprawie o używanie alkoholu lub innych środków odurzających, może zostać nakaz zaniechania tego rodzaju używek, podjęcie terapii. Jednym z narzędzi mających na celu stworzenia warunków pozwalający na powrót do normalnego życia, jest ustalenie nadzoru odpowiedzialnych rodziców lub opiekuna, organizacji społecznej, zakładu pracy czy nawet osoby, jak to określa ustawodawca, godnej zaufania, która udzieli poręczenia za nieletniego. Kolejnym środkiem jest ustalenie nadzoru kuratorskiego. Umieszczenie w rodzinie zastępczej, w ośrodku wychowawczym lub terapeutycznym, a nawet w domu poprawczym to najsurowsze orzeczenie, jakiem może zakończyć się postępowanie w sprawie nieletnich.

Wyrok sądu może dotyczyć nie tylko nieletniego. Sąd rodzinny w uzasadnionych przypadkach nakazuje rodzicom lub opiekunom poprawę warunków nieletniego (bytowych, wychowawczych lub zdrowotnych), współpracę z placówkami psychologiczno-pedagogicznymi, poradniami specjalistycznymi, szkołą czy zakładem pracy, w którym są zatrudnieni. Rodzice są także zobowiązani do naprawy częściowej lub całkowitej wyrządzonych szkód popełnionych przez małoletniego.