Czym jest zachowek i jak go otrzymać?

Wieść o tym, że najbliższa rodzina została pominięta w testamencie, jest przykra, a sam fakt często krzywdzący. Ponieważ na ogół to współmałżonek i dzieci wspólnie zmagali się z trudami codzienności i wypracowywali majątek, mają ustawowe prawo jego dziedziczenia. Co jednak zrobić, kiedy testamentowe decyzje spadkodawcy lub uczynione przez niego darowizny nie uwzględniają najbliższych? Mogą oni starać się o zachowek.

Czym jest zachowek?

Zdarza się, że testament, jaki zmarły po sobie zostawia, pomija jego najbliższą rodzinę. Nie musi to jednak oznaczać, że zostaje ona wyłączona z praw do spadku! Aby chronić interesy bliskich zmarłego, prawo przewiduje instytucję zachowku. Zachowek stanowi odpowiednią ułamkową część wartości spadku, jaką powinna otrzymać osoba uprawniona ustawowo do jego nabycia. – Wyjaśnia prawnik z kancelarii www.kancelariasaska.pl. – Wartość zachowku zależy także między innymi od tego, w jakim wieku jest osoba do niego uprawniona oraz jaką ma zdolność do pracy. Zachowek ma chronić interesy tych, którzy ustawowo mają pierwszeństwo w dziedziczeniu, ale na skutek decyzji spadkodawcy zostają zepchnięci na boczny tor podczas dzielenia pozostawionego przez niego majątku albo przez zapis w testamencie, albo przez darowiznę wykonaną przed śmiercią.

Kto może otrzymać zachowek?

Prawo do zachowku mają osoby, którym prawo dziedziczenia przysługuje ustawowo, a zatem: zstępni (potomkowie: dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek, ewentualnie rodzice zmarłego. O zachowek może się ubiegać każda z tych osób, jeżeli byłaby w konkretnej sytuacji uprawniona do dziedziczenia ustawowego po zmarłym. Najbliżsi pominięci w testamencie lub pokrzywdzeni darowizną mogą domagać się od osób dziedziczących według testamentu lub obdarowanych wypłaty zachowku. Osoby pełnoletnie i zdolne do pracy mogą otrzymać połowę sumy należnej przy podziale ustawowym, zaś osoby małoletnie lub trwale niezdolne do pracy – dwie trzecie. O zachowek nie mogą ubiegać się osoby wydziedziczone.

Jak ubiegać się o zachowek?

Należy pamiętać, że dochodzenie zachowku nie jest równoznaczne ze stwierdzaniem prawa nabycia spadku. Są to dwie różne procedury prawne. Aby ubiegać się o zachowek, należy wnieść pozew w terminie do 5 lat od ogłoszenia w sądzie testamentu, a w razie jego braku – do 5 lat od dnia śmierci spadkodawcy. Aby otworzyć sprawę o zachowek, należy skierować pozew do sądu. Podczas jego sporządzania, a także na dalszych etapach sprawy, warto mieć wsparcie prawnika. W czasie postępowania uprawniony do uzyskania zachowku jest powodem, zaś osoba obdarowana przez zmarłego – pozwanym. Trzeba wiedzieć, że roszczenie może być wyłącznie finansowe – nie można domagać się wydania danego przedmiotu czy nieruchomości ani udziału w nich, chyba że strony zdecydują się na ugodę. Wówczas ustalenia cechują się większą elastycznością.